- Gegevens
Slecht jaar voor de oeverzwaluwen?
De oeverzwaluwen lijken een minder goed jaar door te maken. Naar het zich laat aanzien zijn er beduidend minder succesvolle broedgevallen. In het begin van het seizoen hadden tientallen broedparen zich gevestigd bij de zwaluwwanden maar in het verloop van het seizoen bleken er steeds minder zwaluwen aanwezig te zijn. Ook het aantal nesten met jongen bleef achter in vergelijking met de voorgaande jaren. Het droge en warme weer in vooral de maand juni kan de oorzaak zijn van deze ontwikkeling. Wij weten natuurlijk nog niet hoe het dit jaar landelijk is vergaan. Per gebied of regio kunnen soms grote verschillen zijn in het broedsucces van diverse vogelsoorten. De gegevens van ons gebied willen niet zeggen dat het bepalend is voor de landelijke ontwikkeling. Wel zijn er berichten binnen gekomen dat ook in andere gebieden minder oeverzwaluwen tot broeden zijn gekomen.
- Gegevens
Verliefde oeverzwaluwen
Half mei waren er op 3 locaties in Meppel oeverzwaluwen actief met het graven van hun nesten. Op Tweeloo ging het in eerste instantie moeizaam met de aantallen maar rond deze tijd is er een toename geweest van het aantal broedparen en op dit moment zijn dat er ongeveer zeventig.
Bij de kunstmatige wand op het industrieterrein Noord zijn op dit moment iets meer zwaluwen dan vorig jaar. De laatste telling van het aantal nesten bleef steken op 110 stuks en dit is dus iets meer dan vorig jaar. Tijdens een bezoek aan de wand bleken niet alleen oeverzwaluwen interesse te hebben voor dit gebiedje. Het gebiedje is afgezet met prikkeldraad. Ondanks deze afzetting vond een visser het nodig om hier overheen te klimmen en te gaan vissen voor de zwaluwwand. De oeverzwaluwen vlogen paniekerig rond en durfden niet naar hun gegraven nesten toe. De visser is hierop aangesproken en verzocht dit gebiedje te verlaten. Hij had geen flauw idee waarvoor de afzetting was en waarvoor de wand diende. Ook was hij zich niet bewust van de in paniek rondvliegende oeverzwaluwen. Dit geeft aan dat sommige mensen alleen oog hebben voor hun eigen activiteiten. In overleg met de gemeente moeten wij gaan kijken of er meer mogelijkheden zijn om dit onnozele gedrag van ongewenst bezoek aan dit gebied te verhinderen.
Bij de zandwinning aan de Bremenbergweg was tot begin mei geen zwaluw te bekennen. In een week tijd hadden de oeverzwaluwen dit gebied gevonden en nu hebben wij rond de 200 nesten geteld. Het zal ons niet verbazen dat wij dit jaar weleens over de 400 broedparen kunnen gaan.
- Gegevens
Oeverzwaluwen
Op 8 april waren enkele oeverzwaluwen te zien bij de wand op Noord II en Tweeloo. De daarop volgende dagen zagen wij af en toe een paar oeverzwaluwen. De grote instroom van de zwaluwen moet nog komen. Nu voor eind april beter weer met vooral hogere temperaturen is voorspeld, verwachten wij de meeste oeverzwaluwen ook rond die tijd. Zoals het zich laat aanzien zal de aankomstdatum overeenkomen met die van de voorgaande jaren.
Op 22 april wilde het nog niet vlotten met de oeverzwaluwen. Vorig jaar hadden wij de opening van de wand op Noord op 23 april en toen waren de oeverzwaluwen druk bezig met het graven van hun nesten. Momenteel gebeurt er weinig bij de oeverzwaluwwanden. Af en toe zijn ze aanwezig maar veel activiteiten bij de wanden zijn er tot op heden (22-4) niet.
- Gegevens
Onderhoud zwaluwenwand Noord II
Bij deze wand moesten de nestgaten van vorig jaar weer gevuld worden met zand. De oeverzwaluwen willen elk jaar het liefst een nieuwe nestgang graven. Soms worden ook de oude nesten gebruikt maar hun voorkeur is een nieuw gegraven nest. Ook voor de telling van het aantal broedparen is het makkelijker. Het aantal nestgangen wordt geteld en het totaal wordt verminderd met 10%. Een manier van tellen die door de meeste vogelwerkgroepen wordt gehanteerd. Dankzij Klaas Tuut, Martin Roomer, Ben Geel, Henk van der Waal, Marinus van Dam. Kees Vanger en Hilbert Folkerts werden de nestgaten op 28 maart weer gevuld.
Tot onze verrassing werd er al een oeverzwaluw waargenomen. Bijzonder te vermelden was ook dat er drie ijsvogeltjes rondvlogen voor de wand. De waarneming van de eerste oeverzwaluw was ook een teken dat wij haast moesten maken met de rest van onze activiteiten. Voor de wand was een aantal jonge wilgen, die de kop opstaken en ook het aanwezige riet van vorig jaar moest verwijderd worden. Op 31 maart is dit door Jans Bijker gedaan. Tot onze verbazing wist hij ook te vertellen dat er al begonnen was met het graven van twee nieuwe nestgangen. Voor onze ervaring met de oeverzwaluwen was dit vroeg in het seizoen.
- Gegevens
Onderhoud zwaluwenwand Tweeloo
De oeverzwaluwenwand bij Tweeloo zag er niet meer uit. Wederom had iemand het nodig gevonden om maar weer eens een “graffiti kunstwerk” op de wand te kalken. Dit geklieder met verf zag er niet uit en de helpt de zwaluwen ook niet. De voorgaande jaren was dit ook al eens voorgekomen. Door de vrijwilligers van de vogelwerkgroep was dit gesmeer op de wand direct overgeschilderd. Het werd nu tijd om de hele wand maar eens grondig te reinigen en van een fris kleurtje te voorzien.
Door groene aanslag etc. moest de wand eerst schoongemaakt worden. Hiervoor is een bedrijf ingehuurd en met behulp van een hogedrukreiniger is het meeste vuil en verf van de wand verwijderd. Ook de oude graffiti, die in het verleden al eens op de wand was aangebracht, werd nu zichtbaar. Nadeel hiervan was dat de resterende bladders en loszittende verf handmatig van de wand moesten worden verwijderd. Een klus die door enkele vrijwilligers van de vogelwerkgroep met behulp van plamuurmessen in een dag werd geklaard.
Er werd bij een bedrijf een kleur betonverf uitgezocht en op 23 maart werd de wand overgeschilderd. Een hele klus omdat de wand maar liefst 70 meter lang is en 2½ meter hoog. Daar de weersverwachtingen niet veel goeds voorspelden, was het noodzakelijk om de klus in één dag af te maken. Mits de weersomstandigheden de trek van de oeverzwaluwen naar het noorden toe niet in de weg staan, zijn de eerste oeverzwaluwen eind maart te verwachten.
Voor de wand bevindt zich een meertje. Het is een op zich staand watertje. Er zijn geen sloten of een bron, die het meertje van water voorziet. Regenwater bepaalt de waterstand. Bij een normaal waterpeil is de vijver 1½ meter diep. Door de droge zomers van de afgelopen jaren daalde het waterpeil ongeveer 50 cm. en daardoor begon het riet te groeien. Het werd dus tijd om ook de vijver een opknapbeurt te geven door de waterplanten en het riet te verwijderen.
Bovenop de zwaluwenwand begonnen struiken en boompjes spontaan te groeien. Wanneer je de groei van de struiken en boompjes een paar jaar zijn gang laat gaan, dan wordt het een hele toer om dit te verwijderen. Ook het zand, waar de nestgangen van vorige jaren zaten, moest ververst worden. Met behulp van een minikraan werd het zand omgewoeld zodat achtergebleven dode jongen en nestmateriaal verdwenen zijn. Op deze manier hebben de zwaluwen weer schone grond om hun nestgangen te graven.
Op 29 maart is er met de werkzaamheden begonnen. De minikraan was boven op de zwaluwenwand bezig en een rupskraan was bezig met het opschonen van de vijver. Enkele vrijwilligers van onze vogelwerkgroep waren hierbij aanwezig om hand- en spandiensten te verlenen. Aan het eind van de dag was de klus geklaard en de wand was gereed om als broedplaats te dienen voor de oeverzwaluwen.
In zeer korte tijd is dus de wand schoongemaakt, geschilderd, de grond voor de nestgaten ververst, de vijver uitgediept en houtopstand bij de wand verwijderd. Voor de vrijwilligers een forse belasting wat betreft hun aantal uren dat er ingestoken is. De oeverzwaluwen zullen, als ze het zouden kunnen, ongetwijfeld hun dank uitbrengen.
- Gegevens
Meer biodiversiteit op het Industrieterrein Noord II
In 2021 werden er door de Vogelwerkgroep Vliegvlug uit Meppel voorbereidingen getroffen voor de aanleg van een oeverzwaluwenwand bij de waterberging op het Industrieterrein Noord II in Meppel. De reden hiervoor was de daling van het aantal broedparen van de oeverzwaluwen in de provincie Drenthe. In samenwerking met de gemeente Meppel heeft de vogelwerkgroep dit in 2022 kunnen realiseren.
Tevens is er door aanplant van diverse soorten struiken en boompjes, zoals Gelderse roos, krent, lijsterbes en geoorde wilg, achter en naast de wand de biodiversiteit (ten gunste van vogels en insecten) van dit gebiedje vergroot. Rondom de waterberging is een wandelpad aangelegd. Onder andere werknemers van diverse bedrijven van het aangrenzende industrieterrein lopen hier tussen de middag een rondje om even te genieten van deze locatie.
Om de natuurwaarden in dit gebied te vergroten en om de wanden van bedrijven minder zichtbaar te maken is gekozen voor aanplant van diverse soorten bomen. Meestal wordt gekozen voor de reguliere aanplant zoals elzen, populieren en berken. Om meer biodiversiteit te creëren heeft de vogelwerkgroep gekozen voor bomen, die in het voorjaar bloeien en/of vrucht dragen, zoals bijv. tamme kastanje en wilde appel. De bloeiende bomen zijn een mooi gezicht in het voorjaar en hebben een grote aantrekkingskracht op insecten en vogels. Ook zal het aanzicht van dit gebied door het wegdrukken van de gevels van bedrijven door de aanplant van de bomen de belevingswaarde van dit gebied een stuk vergroot worden. Men zal de indruk krijgen zich meer in een park te bevinden dan op een industrieterrein.
Op 14 februari is ’s morgens begonnen met de aanplant van de bomen. Deze werden aangeleverd door medewerkers van de gemeente Meppel en vrijwilligers van de Vogelwerkgroep Vliegvlug hebben de bomen geplant. Tijdens optimale weersomstandigheden is deze klus in enkele uren geklaard. Over enkele jaren zal het resultaat van deze inspanningen zich vertalen in een grotere natuurwaarde dan dat het nu is en zullen o.a. insecten en vogels er wel bij varen.
- Gegevens
Afdekzeil zwaluwwand
Op 23 december is er een afdekzeil geplaatst bovenop de zwaluwwand. Dit heeft een paar redenen:
- Ten eerste voorkom je dat boompjes wortel kunnen schieten.
- Ten tweede dat er vanaf de bovenkant geen graverij door predatoren (vos of steenmarter) kan plaatsvinden
- Ten derde, dat het droog blijft.
Het aanbrengen van het zeil is precies een jaar na de aanleg van de zwaluwwand. Na de aanleg moet natuurlijk de grond nog inklinken. Daar de zwaluwen dit jaar al volop gebruik maakten van de nieuwe wand, kunnen wij stellen dat de grond nu voldoende ingeklonken is. Eerst moest er een laagje zand en opschot van planten en boompjes verwijderd worden. Vervolgens werd het zeil aangebracht en deze werd weer afgedekt met een laagje zand. Ondertussen is voor de wand het riet merendeels gemaaid. Wat nu nog gedaan moet worden is de oude nestgaten weer vullen met zand. Dit zal in het vroege voorjaar gebeuren en dan is de wand weer optimaal voor de oeverzwaluwen.
De jonge aanplant naast en achter de wand heeft vorig jaar te lijden gehad van de droge zomer. Toen de oeverzwaluwen nog niet gearriveerd waren, is er met behulp van een pomp water aangebracht op de jonge aanplant. Toen echter in april de zwaluwen waren begonnen met het nestelen, was dit echter niet meer mogelijk of wij verstoorden de oeverzwaluwen. Het komend seizoen gaan wij kijken of er nog bijgeplant moet worden of dat de schade meevalt.
- Gegevens
Oeverzwaluw 1146 paar, 22 vestigingen
Met de Oeverzwaluw in Drenthe gaat het momenteel alles behalve goed. Daar waar de landelijke trend over de laatste 12 jaar (t/m 2020) stabiel is, kunnen we in Drenthe spreken van bijna een halvering. Een afname van geschikte broedlocaties (vooral actieve zandwinningen) lijkt hieraan ten grondslag te liggen. De soort wordt steeds meer afhankelijk van tijdelijke zanddepots en kunstwanden. Kunstwanden boden in 2022 nestgelegenheid aan ca. 30% van alle broedparen. Kolonies van meer dan 100 paren worden bijna niet meer aangetroffen, in 2022 betrof het Melkveebedrijf Wieland Roden (118, kunstwand), Huttenheugte Coevorden (>101, nieuwe kolonie) en industrieterrein Oude Vaart-Noord, Meppel in de nieuwe kunstwand (bronWAD).
Provinciale aantalsontwikkeling vanaf 1990
In de gemeente Meppel is door de aanleg van een nieuwe kunstwand een bijdrage geleverd om de achteruitgang van het aantal broedparen (105) van de oeverzwaluw enigszins te beperken. Ook in Meppel speelt het verlies aan broedgelegenheid een rol. De zandwinning aan de Bremenbergweg had in het verleden een invloed op de totale provinciale gegevens. Het recordjaar was in 2016 met een totaal van 376 broedparen.
In de oude kunstwand bij Tweeloo broeden al jaren een kolonie zwaluwen. Hieronder een grafiek van het aantal broedparen vanaf 1996. De wand bestaat al langer maar van voor 1996 ontbreken de gegevens.
- Gegevens
08-05-2022 Oeverzwaluwen
Bij de nieuwe wand in Meppel zijn vorige week een fors aantal zwaluwen gearriveerd. Momenteel zijn er ruim 50 nestgaten geteld. Dit is voor een nieuwe wand een fors aantal. De aanhoudende noorden wind zal ongetwijfeld geen positieve werking hebben op de aankomst van zwaluwen in Nederland. Zelfs de gierzwaluwen laten het tot op heden afweten. Normaal gesproken vliegen er rond deze tijd al tientallen rond. Nu echter is er nog geen enkele te bekennen. Wij verwachten echter nog een instroom vanuit het zuiden wat betreft de zwaluwen. Voorlopig kunnen wij nog niet van een toename spreken van de aantallen zwaluwen. Ook bij de wand bij Tweeloo zitten wij al enkele weken op hetzelfde aantal broedvogels, namelijk rond de 40 broedparen. Gemiddeld aantal is hier jaarlijks rond de 120 broedparen. Bijna dagelijks worden beide kunstmatige zwaluwwanden in de gaten gehouden. Wij verwachten bij het veranderen van het huidige weertype nog een toename van het aantal zwaluwen.
