Jaarverslag Bijeneters 2022

Dit jaar was een geslaagd broedseizoen voor de Bijeneters. De gunstige weersomstandigheden in de maand juli, die uitzonderlijk droog was en voor de Bijeneters gunstige temperaturen, had tot gevolg dat er in zeker 12 van de dertien nesten jongen zijn uitgevlogen. In Limburg waren de Bijeneters weer aanwezig op hun vaste broedplaats. Het Duitse grensgebied gaf een positieve ontwikkeling te zien. Voor het eerst kunnen wij nu spreken van een kolonie. De voorgaande jaren broedden de Bijeneters verspreid in een groot gebied. Dit seizoen echter zaten maar liefst 7 broedparen in een wandje van amper 100 meter. Voor ons een ongekend fenomeen.

Foto: Martin Roomer

Weidevogels en predatie

Er is weer eens een onderzoek gedaan naar predatie van weidevogelnesten. Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de Faunabeheereenheid Drenthe. Dit onderzoek heeft plaatsgevonden in Smilde, Coevorden en Wapserveen. In alle drie gebieden was de vos de grootste predator. De meeste predatie vond plaats tijdens de nachtelijke uren. Dit is vastgesteld door bij de nesten camera’s te plaatsen. Er zijn 139 nesten met een camera van hoofdzakelijk kievit gevolgd. Van alle gebieden samen was de predatie van de nesten tijdens de eifase maar liefst ruim 57%. De vos predeerde de meeste nesten vanaf begin april tot een piek in de tweede helft van deze maand. Als je bedenkt dat de jonge kuikens nog ruim 20 dagen nodig hebben om wat te kunnen vliegen, dan is de conclusie dat er van de weidevogels in deze gebieden niet veel terecht komt. Natuurlijk zijn er oplossingen om de predatie enigszins te beperken. Afschot van o.a. de vos is dan een voor de hand liggende keuze. Tijdens de jongenfase komen de predatoren er ook nog bij die overdag op de jonge weidevogelkuikens jagen, zoals o.a. de zwarte kraai, blauwe reiger, ooievaar en torenvalk. Een gebied optimaal inrichten voor de weidevogels zal de oplossing zijn. Dus hoge waterstand, extensieve beweiding, flexibele werkzaamheden (niet overal tegelijk maaien) en of predatoren bestrijden of het gebied ontoegankelijk maken voor predatoren.  

In het gebied Nijeveen kregen wij jaar op jaar te maken met een predatie van tussen de 50 en 60%. Dit sluit dus aan met de gegevens die uit het onderzoek gekomen zijn. In Nijeveen zit nog een cluster weidevogels aan de Dekkersweg. Tot op heden heeft de vos daar niet huis gehouden en bleef de predatie binnen te perken. Wanneer de weidevogelnesten in dit gebiedje ten prooi vallen aan predatoren, is het met de weidevogels in Nijeveen en Kolderveen gebeurd.

Voorlopige gegevens van het aantal broedparen van de kerkuilen

Het seizoen 2022 gaat de boeken in als een slecht jaar. Tijdens de vergadering van de provinciale werkgroepen kwamen deze geluiden naar voren. Wij hadden in onze provincie dit jaar slechts 157 broedgevallen en er zijn 424 jongen uitgevlogen. Ook in het werkgebied van Vliegvlug in Drenthe hadden wij slechts 6 broedgevallen. De afwezigheid van de veldmuizen zal hier debet aan geweest zijn. De gegevens van andere provincies zijn nog niet bekend bij ons. Het zou ons niet verbazen dat de landelijke cijfers een dieptepunt laten zien. Resultaten per gebied kunnen echter grote verschillen aangeven, bijv. tussen de veen, klei en zandgebieden. Ook dit jaar kende onze Vogelwerkgroep een verschil. De zandgronden deden het relatief slecht en de veengebieden iets beter.

Oeverzwaluw 1146 paar, 22 vestigingen

Met de Oeverzwaluw in Drenthe gaat het momenteel alles behalve goed. Daar waar de landelijke trend over de laatste 12 jaar (t/m 2020) stabiel is, kunnen we in Drenthe spreken van bijna een halvering. Een afname van geschikte broedlocaties (vooral actieve zandwinningen) lijkt hieraan ten grondslag te liggen. De soort wordt steeds meer afhankelijk van tijdelijke zanddepots en kunstwanden. Kunstwanden boden in 2022 nestgelegenheid aan ca. 30% van alle broedparen. Kolonies van meer dan 100 paren worden bijna niet meer aangetroffen, in 2022 betrof het Melkveebedrijf Wieland Roden (118, kunstwand), Huttenheugte Coevorden (>101, nieuwe kolonie) en industrieterrein Oude Vaart-Noord, Meppel in de nieuwe kunstwand (bronWAD).

Provinciale aantalsontwikkeling vanaf 1990

In de gemeente Meppel is door de aanleg van een nieuwe kunstwand een bijdrage geleverd om de achteruitgang van het aantal broedparen (105) van de oeverzwaluw enigszins te beperken. Ook in Meppel speelt het verlies aan broedgelegenheid een rol. De zandwinning aan de Bremenbergweg had in het verleden een invloed op de totale provinciale gegevens. Het recordjaar was in 2016 met een totaal van 376 broedparen.

In de oude kunstwand bij Tweeloo broeden al jaren een kolonie zwaluwen. Hieronder een grafiek van het aantal broedparen vanaf 1996. De wand bestaat al langer maar van voor 1996 ontbreken de gegevens.

19-07-2022 Bijeneters

Onlangs is er door Hilbert Folkerts, Frank Majoor, Martijn Majoor, Bert Dijkstra en Martin Roomer van de werkgroep een bezoek gebracht aan Limburg. De weergoden waren ons gunstig gezind. Na een paar bewolkte dagen en een paar zeer warme dagen in het verschiet, was het in Limburg die dag prachtig zonnig weer met een aangename temperatuur. Ook de twee daaropvolgende dagen bleef het mooi weer. De periode van het bezoek was zo gepland, dat de bijeneters voor het voeren van de jongen veel moesten jagen en zich daardoor lieten zien.
Evenals de voorgaande jaren was het de bedoeling om weer een paar adulte bijeneters te voorzien van een geolocator en de vogels te ringen. Dit om meer inzicht te krijgen in de o.a. herkomst van deze zeer kleurrijke vogels. Dit onderzoek wordt mogelijk gemaakt door een bijdrage van De Vogelbescherming Nederland. Tevens is er een bezoek gebracht aan locaties van evt. broedgevallen, die door onze contactpersonen zijn doorgegeven. Ook is er een bezoek gebracht aan de in het Duitse grensgebied aanwezige locaties, waar de voorgaande jaren bijeneters hebben gebroed. De reden voor het bijhouden van de broedgevallen in de grensstreek is dat wij dit als één broedgebied benoemen. Het zou kunnen zijn dat het ene jaar ze in Nederland broeden en het andere jaar net over de grens.
Het bleek dit jaar dat wij in Nederland het met minder broedgevallen moesten doen dan in de voorgaande jaren. De vele regenval van vorig jaar in Zuid-Limburg kan hiervan de oorzaak zijn geweest.

Op een voor publiek afgesloten locatie in Limburg hadden wij de melding gekregen van de aanwezigheid van minimaal 2 broedparen. Op 14 juli is er een bezoek gebracht aan deze locatie. Na een uur observeren bleken het drie broedparen te zijn. Er zijn door Frank Majoor twee bijeneters, een mannetje en een vrouwtje, uitgerust met een geolocator en van een ring voorzien. Verder is de naburige omgeving nog afgezocht naar de aanwezigheid van bijeneters, maar dit leverde niets op. Frank, Martijn en Bert zijn daarna huiswaarts gegaan. Hilbert en Martin zijn in Limburg gebleven om nog een paar andere groeves te bezoeken en te genieten van de bourgondische gastvrijheid.

Op 15 juli werd de grens overgestoken en een locatie bezocht waar vorig jaar zeker 5 broedgevallen waren. Er waren eind mei waarnemingen gedaan van minimaal 7 aanwezige bijeneters. Bij aankomst bleek het gebied drastisch veranderd te zijn. Overal werden graafwerkzaamheden uitgevoerd en bijeneters werden niet gehoord of gezien. Later zagen wij toch nog 2 stuks. Wij konden echter niet ontdekken of ze ergens prooien aanvoerden voor hun jongen. Wij gaan ervan uit dat de voorheen aanwezige vogels door de werkzaamheden zijn verstoord en naar andere locaties zijn vertrokken.
Op een andere locatie troffen wij de voorgaande jaren geen bijeneters meer aan maar nu bleek er wel weer een paartje aanwezig te zijn.

 Vorig jaar troffen wij op een andere locatie voor het eerst (voor zover bij ons bekend) een paartje aan. Ook deze locatie werd bezocht. Bij aankomst was een fotograaf aanwezig die ons vertelde dat er wel 20 bijeneters zaten in dit gebied. Na een paar uur posten telden wij 7 nesten, waar de vogels prooien naar toe brachten. Even later werd er nog een nest ontdekt. Het totaal aantal broedgevallen houden wij dus op 8 stuks. Bijzonder is te vermelden dat 7 nesten dicht bij elkaar zitten en wij dus voor het eerst in deze omgeving van een kolonie kunnen spreken. Die groeve was niet toegankelijk, maar door een hekwerk van draadschermen was een groot deel van de groeve te overzien. Het is bijna niet te geloven wat er nu gezien werd. Op een afstand van een paar honderd meter waren laag boven de grond maar liefst 7 nesten aanwezig. Het eerste nest was al op ongeveer 40 meter van het hekwerk. Als de zon maar even scheen en de insecten actief waren, vlogen de vogels af en aan. Het leek wel een oeverzwaluwenwand, maar dan met bijeneters.

Voorgaande jaren waren de nesten over een groot gebied verspreid en kon je niet echt over een kolonie spreken. Nu dus voor het eerst buitenlandse taferelen, zeer bijzonder. Na het uitvliegen van
de jongen zal er nog een bezoek plaatsvinden om een inschatting te maken van het aantal uitgevlogen jongen.

In totaal zijn dus 13 broedparen vastgesteld in Limburg en net over de grens in Duitsland en 2 vogels geringd en voorzien van een geolocator. Al met al een geslaagde missie.