02-04-2014 Barsbeek

Woensdag 2 april was ons eerste officiële bezoek aan de Barsbeekpolder bij Zwartsluis en het bouwterrein Bodelaeke bij Giethoorn.
De eerste keer is het altijd weer spannend welke en hoeveel vogels er teruggekeerd zijn van hun winterverblijf.
Het was prachtig weer deze woensdag. Eerst nog dikke mist, maar tegen 10 uur begon de zon steeds meer door te komen. Omdat we aanvankelijk niets konden zien door de mist maar begonnen met koffie bij Joop in de Waterlelie in Beltschutsloot. Daarna op weg naar de Barsbeekpolder. Daar aangekomen ontdekten we al gauw een aantal wulpen, maar nog geen teken van een broedende wulp. Wel natuurlijk het prachtige jodelen. We vervolgen onze ronde en zien buitelende kieviten en tamelijk veel veldleeuweriken. Onze grote belangstelling gaat natuurlijk ook uit naar de meest kwetsbare soort van dit moment: de grutto. We ontdekten ongeveer 20 paartjes. Wat minder is dan een aantal jaren geleden, maar ongeveer evenveel als vorig jaar. De eerste eieren zullen wel niet lang meer op zich laten wachten. De krent in de pap in deze polder deze morgen was toch wel de waarneming van een velduil. Deze prachtige vogel, die tegenwoordig uiterst zeldzaam is, konden we goed waarnemen, zittend aan de rand van de sloot.
Daarna vervolgen we onze route naar Bodelaeke. Zouden de kleine plevieren en de bontbekplevieren al terug zijn? Al snel bleek dat we deze vraag bevestigend konden beantwoorden. Eerst zagen we een aantal kleine plevieren en daarna een bontbekplevier zittend op een kiezelpad. Bij nadere inspectie bleek dat deze al zat te broeden op 4 eieren. Normaal broedt de bontbekplevier pas in mei, dus een zeer uitzonderlijke waarneming. Bovendien broeden er maar rond de 380 paartjes in Nederland, dat maakt het nog meer bijzonder. Daarnaast ontdekten we ook nog een kluut, veel fouragerende tureluurs, bergeenden, kieviten en scholeksters.
Al met al kunnen we terugzien op een prachtige morgen en is het voor ons vogelliefhebbers zeker de mooiste tijd van het jaar.
Hilbert, Elise en Henk.

20-02-2014 Weidevogelbalans

Sinds 1990 gaan de aantallen boerenlandvogels achteruit in Europa. De achteruitgang van deze boerenlandvogels is becijferd op ongeveer 20%. Weidevogels zoals kievit, grutto, tureluur, graspieper en veldleeuwerik zijn met 30-50% nog sterker afgenomen. In Nederland treffen wij de sterkste afname aan bij de steltlopers. Het scholeksterbestand is met tweederde afgenomen, de grutto met de helft, de watersnip en kievit met een derde en de wulp met 20%. De tureluur kan zich nog redelijk handhaven.
Bij de eenden doen de krakeend en kuifeend het goed. De beide talingensoorten gaan momenteel hard achteruit. Daartegenover blijkt de slobeend zich weer wat te herstellen.
Van de klassieke weidevogels is in Drenthe de scholekster tussen 2002 en 2011 met bijna 13%, de kievit met ruim 6%, de grutto met 13% en de tureluur met 7,5% afgenomen. Daarmee is Drenthe de provincie met de slechtste cijfers. Daarentegen scoort Overijssel nog redelijk. De kievit doet het met een toename van 0.8% ten opzichte van een landelijke afname van 3.4% dus nog redelijk goed. De achteruitgang van de tureluur met 1.1% ten opzichte van een landelijke achteruitgang van 2.1% valt ook nog mee. De grutto is in deze provincie in zwaar weer gekomen. De achteruitgang bedroeg maar liefst 9.6%.
In het jaar 2011 is er ruim 58 miljoen euro uitgegeven aan weidevogelbescherming.

19-11-2013 Ontwikkelingen weidevogels in de Barsbeek.

De laatste jaren gaat het niet goed met de weidevogels in de Barsbeek. Deze polder, in potentie een heel goed weidevogelgebied, wordt de laatste jaren geplaagd door predatie door met name de vos. De polder, waar Natuurmonumenten ongeveer van ongeveer 170 hectare eigenaars is, kent voor weidevogels een goede variatie in maaitrappen. Gewoon boerenland wordt afgewisseld met kavels met diverse verschillende maaidata. Ook extensief weiden op goede percelen is ruim voorhanden. Kruidenrijk grasland en botanisch beheer wordt toegepast op diverse percelen. Een plasdras situatie op een kavel maakt het totaalbeeld van een goed weidevogelgebied compleet.

Op het boerenland zonder een uitgestelde maaidatum vindt weidevogelbescherming plaats. Op de kavels met een uitgestelde maaidatum worden de aantallen weidevogels (broedparen) vastgesteld door inventarisaties vanaf de openbare wegen. Ook werden deze percelen af en toe geïnventariseerd met behulp van een tractor. Door de percelen een keer af te rijden met behulp van een tractor kregen wij een prima beeld van de aanwezige broedende vogels. De laatste jaren echter viel de sterke afname van broedende vogels echter duidelijk op. Weidevogels waren wel aanwezig maar ze kwamen niet toto broeden. De predatie tijdens de eifase was dermate hoog dat dit jaar ook een duidelijke afname te zien was in de aantallen aanwezige vogels.
Door inventarisatie vanaf de weg (BMP methode) kregen wij een verkeerd beeld van de aantallen weidevogels, namelijk wel aanwezige weidevogels, maar geen volledige legsels en al helemaal geen vliegvlugge kuikens. Door de cijfers van de laatste jaren naast elkaar te leggen kunnen wij dit duidelijk maken. Ook verruiging van bepaalde percelen kunnen wij nu herleiden aan bepaalde soorten weidevogels. Een prima kavel voor de grutto is minder geschikt voor graspieper en andersom. In 2005 waren er bijv. slechts 34 broedparen van de grutto en daar tegenover maar liefst 124 broedparen graspiepers. In 2009 zien wij een duidelijke toename van broedparen grutto’s en dus ook weer een afname van graspiepers. In 2013 zien wij het tegenover gestelde verschijnsel.

In het jaar 2012 en 2013 zien wij duidelijk het resultaat van de al enkele jaren hoge predatie.
De aantallen kieviten in deze beide jaren (inventarisatie gegevens vanaf openbare wegen plus nestvondsten) werden vastgesteld op respectievelijk 41 en 54 broedparen. De tureluur echter, die meestal zijn nest maakt vlakbij een kievitsnest, zijn wij in aantallen sterk teruglopen. De conclusie hiervan is, dat nesten van kieviten bijna niet voorkwamen en dus de tureluurs geen gebruik konden maken van de bescherming van de in de nabijheid broedende kieviten. Dit gegeven geldt natuurlijk ook voor grutto’s en in de buurt broedende tureluurs. Door de sterke afname van de kievit en gruttolegsels namen de aantallen tureluurs ook zeer sterk af.
De cijfers die verkregen worden door inventarisatierondes vanaf openbare wegen geven wel de aantallen aanwezige weidevogels aan, maar niet de vet. broedresultaten. De aantallen vogels, vermeld in het onderstaande overzicht, geven dus niet aan dat het broedsucces de afgelopen haren bijzonder slecht was. Wat wel aangetoond wordt is dat door de predatie van de afgelopen jaren de sterke afname van het aantal broedparen van bijv. grutto en tureluur verklaard is.

15-05-2013 Barsbeek 2013

Half april is er een inventarisatie van de aantallen weidevogels uitgevoerd in de polder. Het aantal aanwezige gruttoparen bedroeg slechts 23. Ook het kievitenbestand met 20 broedparen was aan de magere kant. Door het koude voorjaar was alles natuurlijk later. De kans zat er in dat het bestand wat later in het seizoen zou aantrekken.
De laatste week van april zijn we begonnen met het in kaart brengen van het aantal legsels van de weidevogels in de Barsbeek. De eerste gruttonesten werden gevonden. Met extra ‘weidevogelmensen’ was het de bedoeling om op 30 april het grootste gebied van de polder af te zoeken om zodoende een beeld te krijgen van de aanwezige legsels van vooral de grutto. In de morgen bleek echter, dat een gedeelte van de polder opvallend stil was geworden. Later bleek ook waarom. Doordat de grutto’s geen territoriaal gedrag meer vertoonden, werden de gevonden nesten van een week ervoor even gecontroleerd. Deze bleken echter allemaal gepredeerd.
Er is dus een grote kans, dat de situatie van de vorige jaren zich herhaald met als gevolg dat er niet of nauwelijks kuikens van de weidevogels vliegvlug worden.

15-05-2013 Populatie vogels verdwenen (dijkjes 2013)

Bij de camperplaats (langs het kanaal achter Bodelaeke) in Giethoorn zijn wij vorige week begonnen met het inventariseren van het aantal broedvogels. Vorig jaar werd alles opgeruimd door de vos. Wij waren echter benieuwd hoe het dit jaar zou verlopen. Op 7 mei hebben wij een ronde gedaan over de dijkjes. Tal van kokmeeuwen hadden de dijkjes weer uitgekozen als nestplaats, evenals ganzen en diverse eendensoorten. Op de dijkjes troffen wij 62 broedparen kokmeeuwen, 1 krakeend, 2 nijlgans, 7 grauwe gans, 1 kuifeend, wilde eend en 1 slobeend aan. Ook een paartje kieviten had hier zijn eieren reeds uitgebroed.
In het riet inventariseerden wij 2 paren rietzangers, 7 paren gele kwikstaart en 2 paren rietgorzen.

Tijdens een bezoek aan het bouwterrein van Bodelaeke op 13 mei leek het op het terrein met de dijkjes aardig uitgestorven te zijn. Je hoorde en zag nog een enkele kokmeeuw op de dijkjes zitten, maar het was een zeer afwijkend beeld met een week ervoor. Dus op 14 mei maar weer over de dijkjes gelopen om te kijken wat er nu aan de hand was. Al gauw bleek, dat nagenoeg alle meeuwennesten waren gepredeerd. Een enkel paartje meeuwen was nog met een vervolglegsel begonnen. Ook de eendennesten waren verdwenen. Alleen een nijlgans zat nog te broeden. Bij een enkel gepredeerd nest werden vossenkeutels gevonden. Dus de dader was bekend. Dat wij dit jaar een herhaling zouden krijgen van vorig jaar was een teleurstellende ervaring.